Er zijn mensen die menen dat alle godsdiensten gelijk zijn. Er wordt gesteld dat er maar één God bestaat en dat Hij verschillende namen heeft. Je kunt het vergelijken met een berg. Iedereen wil de top bereiken. De een gaat een weg vol bochten. De ander gaat rechtstreeks omhoog. De weg is verschillend, maar het resultaat is hetzelfde, namelijk de top. Zo leiden alle godsdiensten naar God. Het maakt niet uit welke weg je volgt.
Als je oppervlakkig naar de verschillende godsdiensten kijkt, kan je zeggen: alle godsdiensten zijn gelijk. Als je echter wat dieper kijkt, dan zijn er dan zijn er belangrijke verschillen aan te wijzen.
Laten we deze vraag vanuit vier invalshoeken bekijken:
- Zijn de bronnen van de godsdiensten gelijk?
- Spreken de godsdiensten hetzelfde over God?
- Leven de aanhangers van verschillende godsdiensten op dezelfde manier?
- Leiden de godsdiensten tot hetzelfde doel?
1. Bronnen
Het hindoeïsme is ontstaan uit de Veda’s. Deze boeken zijn heel oud, uit de tijd voor 1000 voor Christus. Het is een verzameling van gezangen, strofen en spreuken. Ze werden gebruikt bij het ritueel van de offers. De Bhagavad Gita is onderdeel van het grote epos Mahabharat. Dat vertelt over de strijd tussen de Pandava’s en de Kaurava’s. De weg die Krishna aan Arjuna wijst is deze: vervul je plicht in overgave, dan zal je ziel gered worden. Je ziel is onsterfelijk en neemt steeds een nieuw lichaam aan. Daarom hoeft hij niet bang te zijn voor de dood.
De Koran is gegeven door de engel Gabriël aan de profeet Mohammed, in de 7e eeuw na Chr. Hij verkondigt de ene God (Allah). De mensen moeten zich aan God onderwerpen en hun plichten vervullen. Dan mogen zij hopen op de vergeving van de Barmhartige. De Koran is een soort preek, waarin zo hier en daar de geschiedenis van de oude profeten wordt genoemd.
In de Bijbel wordt in de eerste plaats de geschiedenis verteld: God schiep de hemel en de aarde. Het vertelt van Adam en Eva, en hun ongehoorzaamheid. Het vertelt over Gods belofte om de wereld te redden door de duivel te verslaan. Het hart van de geschiedenis is de komst van Jezus Christus. Hij is God, die mens werd en zich liet doden. De betekenis daarvan is, dat het dierenoffer niet meer nodig is. Mensen moeten erkennen, dat hun leven alleen gered kan worden door Jezus Christus en niet door het doen van je plichten. De Bijbel is ontstaan in een lange tijd: van ongeveer 1500 voor Christus tot 100 na Christus.
2. God
Gaan alle godsdiensten over God? Nee, het Boeddhisme kent geen God zoals het Christendom of de Islam. Het spreekt niet over de Schepper en de schepping. Maar de drie grote godsdiensten dan? Hindoes, moslims en christenen spreken over God. Maar wat zeggen zij over Hem?
Moslims spreken over Allah. Hij heeft veel eigenschappen: almachtig, vergevend, barmhartig enzovoort. Het ergste wat je over Hem kunt zeggen is dat Hij een Zoon heeft. God is volgens de Islam absoluut één.
Hindoes spreken over goden en godinnen. Het zijn manifestaties van het Ene, absolute. Dat ene is voor de meeste hindoes onpersoonlijk. Je kunt wel een persoonlijke God vereren, maar het diepste is het Al. De ziel is daarmee één. God kent vele menswordingen als de wereld in nood is. Maar die incarnaties zijn geen echte mensen, meer halfgoden.
Christenen spreken over één God, die drie personen is: Vader, Zoon en Heilige Geest. Deze drie zijn alle eeuwig, almachtig, goed, vergevend enzovoort. Toch is er onderling verschil. De Zoon is mens geworden, Jezus Christus. Hij sprak over God de Vader. Na zijn Hemelvaart is er geen nieuwe menswording gekomen. Christus is aanwezig door zijn Heilige Geest. Mensen zijn geen deel van de godheid en dat worden zij ook nooit.
3. De praktijk
Moslims gaan naar de moskee, christenen naar de kerk, hindoes brengen hun offers meestal thuis. Voor een christen is er geen voorschrift om vijf keer per dag te bidden, dat mag hij vrijwillig bepalen. Een moslim is verplicht om op de hadj te gaan, als hij gezond is en het kan betalen. De hindoe eet geen rundvlees, de moslims geen varkensvlees, de christen mag beide eten. Mohammed stond toe dat een moslim meer dan één vrouw mag hebben. Christus leerde, dat het huwelijk is voor één man en één vrouw. Hindoes leren dat ook. Zo zijn er veel voorbeelden te geven over verschillen. Het gaat daarbij niet om onbelangrijke punten. Wat de één doet, wil de ander zeker niet. Wat de ander doet, gaat in tegen het geweten van de één.
4. Het doel
Is dan misschien het doel van de godsdiensten hetzelfde? Is het voorbeeld van de verschillende wegen naar de top van de berg een goed voorbeeld?
Het doel van het christelijk geloof is: leven in gemeenschap met God. Dat wil niet zeggen, dat wij God worden, maar dat wij samen met de Vader, Zoon en Geest op een nieuwe wereld zullen leven. Dat zal grote blijdschap geven, want de mensen kunnen dan geen kwaad meer doen. De ongelovigen worden door God verlaten. Zij hebben geen deel aan de nieuwe wereld. De weg naar dit doel is het blijvend geloven en vertrouwen op het werk van Jezus Christus aan het kruis.
De hindoes vinden het eeuwige geluk in Brahma. Zij worden dan niet meer geboren als mens, hun ‘ik’ verdwijnt in God, zoals een druppel in de zee. De weg erheen is lang en moet door het verwerven van positief karma afgelegd worden.
Moslims kennen ook het verschil tussen hemel en hel. Het paradijs zal een heerlijke wereld zijn, waar alle aardse ellende voorbij is: een grote tuin, uitgestrekt als de hemel en de aarde samen, rivieren, heerlijk voedsel, reine vrouwen als gezelschap, geen ijdel gepraat meer. De ongelovigen zullen gestraft worden in de hel. Het paradijs is de beloning voor wie leeft naar de wil van Allah.
Conclusie
De verschillende invalshoeken laten zien dat er zeker overeenkomsten tussen de verschillende godsdiensten zijn, maar ook dat er ook grote verschillen zijn. Het is te makkelijk om te zeggen dat ten diepste alle godsdiensten gelijk zijn. Dat doet geen recht aan de belangrijke verschillen die er zijn op het gebied van de bronnen, het spreken over God, de dagelijkse praktijk en het doel van de godsdiensten.
